Market Garden

Zondag 17 september 1944 was D-Day voor operatie Market Garden, het plan van generaal Montgomery om met een tapijt van luchtlandingstroepen de weg te veroveren naar Arnhem. De bruggen over de Rijn, de Waal, de Maas moesten daarvoor bezet worden. De bruggen in Veghel over het kanaal en de Aa moesten ook veroverd worden en laat nou net Eerde de plaats zijn waar de Amerikaanse parachutisten neerkwamen …

“We gingen naar de hei om vogeltjes zoeken”, vertelt Piet Vissers. “Toen kwam er een vliegtuig zo laag en we meenden dat er ballonnen uit kwamen, maar het waren parachutes. Een half uur later kwam de rest.”
“We kwamen net uit de kerk”, herinnert Hanneke zich. “Het was halfeen dat die vliegtuigen vrij laag overkwamen. We zagen allemaal ballonen in de lucht en dat er mensen aan hingen. De ballonnen hadden allemaal kleuren. De groene en witte parachutes waren met mannen eronder en je had de rode, de blauwe en gele parachutes met wapens eraan. Die mensen landden en kwamen het dorp binnen. Dat waren de bevrijders! Het was groot feest, er was chocola en sigaretten. Van de Duitsers kreeg je nooit wat en van de Amerikanen kauwgum, het nieuwste van het nieuwste: ‘This is chewing gum’, lekker zoet, daar kun je op kauwen. Ze vroegen naar de school. We hadden een jongens en een meisjesschool, dat vonden die Amerikanen gek, joh. Twee scholen in een klein dorp en een van die scholen is een noodhospitaaltje geworden voor mannen die hun enkel verstuikt hadden bij het landen. Er gebeurde van alles!”
De eerste parachutisten waren de zogenaamde ‘pathfinders’ die met rookpotten de landingszone aangaven. Daarna hoorden de mensen in Eerde een zwaar geronk naderen en daar waren ze, in totaal 44 Dakota’s waar gekleurde parachutes uit kwamen. “Groen was de camouflage met mannen”, vertelt Erwin Janssen, die heel veel weet over de bevrijding van Eerde “Wit was de reservechute, rood munitie en geel en blauw waren codes voor bijvoorbeeld medische apparatuur.”



Het was feest in d’Eerd, gaat Erwin verder. “Er werd meteen gejuicht op straat en toen de mensen in de gaten kregen dat het Amerikanen waren, riepen ze: ‘We zijn bevrijd!’ Molenaar van Riel zei nog wel ‘Dit is nog maar het begin. Ze landen hier niet voor niets, hou je maar gedeisd’, maar de euforie heerste.”
“In d’Eerd zag het groen van de soldaten”, vertelt Truus Kremers-van Geffen die als vrolijke meid al wat Engels kende. “Ze hadden allemaal een briefje bij waar in het Engels en in het Hollands stond: ‘Ik heb honger’, ‘Ik heb dorst’. Ze hadden allemaal een helm op en leken allemaal op elkaar. ’s Middags ben ik nog met een groep jongens naar de hei geweest om parachutes op te halen. Ons moeder ging ook naar de hei. Ze moest schoenveters hebben en aan de parachutes zaten linten.” “Een groep van de parachutisten bleef in Eerde”, vertelt Erwin Janssen. “Maar de anderen liepen zo snel mogelijk richting de bruggen.”
Erwin heeft natuurlijk veel verhalen over de bevrijdingsdag gehoord. “Josef van Riel vertelde: ‘Ik ben nog nooit zo misselijk geweest’, want die chocola, dat was geen snoep, maar een maaltijdchocola en heel machtig. En hij had ook een sigaretje gerookt!”
Truus Kremers-van Geffen bracht met een blauw romkan kokend water naar de soldaten in de loopgraven. “Dan konden ze koffie of theezetten. Ons vader zei dat we maar vlug terug moesten komen.” Truus lacht, want het waren geen kogels waar haar ouders voor vreesden. “Ze waren bang voor de soldaten en wij waren jong meiden!”
“We hebben staan dansen op de weg’, vertelt Doortje van de Doelen-Van Uden. “We waren bevrijd, meenden we. Toen kwam het pas.”

Tegenaanval

Zondagavond ging Truus weer naar de soldaten die zich bij de spoorlijn hadden ingegraven. “Ze hadden honger en Van Dam had boterhammen met spek gemaakt en die gingen mijn zus en ik ernaartoe brengen. Het was al donker aan het worden, maar we zagen de Duitsers met een paar auto’s aan de overweg verschijnen. We renden over het open veld en toen riepen ze vanuit de hei ‘Duck! Duck! Liggen! Liggen!’ Ik viel meteen plat neer, maar mijn zus liep door. Toen kwamen ze bij ons vader aan: ‘jullie Truus is dood’. Maar Truus was niet dood. ‘Ik zei: hier is ze!’”
“De hel brak los”, vertelt Hanneke. “’s Nachts begon het schieten en was er paniek bij tante Joske. Maandagochtend bij het eerste licht was het wegwezen!”